Bài trước: Chứng khoán 101(P.2) – Những loại hình đầu tư
Tiếp tục series Chứng khoán 101, sau khi đã lựa chọn thị trường chứng khoán để phù hợp với người mới. Phần 3 này tôi sẽ trình bày sâu hơn. Cụ thể là thị trường chứng khoán Việt Nam.
THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra những hoạt động mua bán, trao đổi những loại chứng khoán khác nhau. Có thể hiểu đơn giản thị trường chứng khoán giống như một cái chợ. Bạn có thể đến đó trao đổi các loại chứng khoán với nhà nước, các doanh nghiệp hoặc với những nhà đầu tư khác giống như bạn.
Đấy là nói đơn giản, còn sâu hơn một chút thì bạn phải hiểu về các đối tượng tham gia trong thị trường đã. Chúng ta có:
- Ủy ban chứng khoán nhà nước
- Sở giao dịch chứng khoán
- Công ty chứng khoán
- Công ty niêm yết
- Nhà đầu tư
ỦY BAN CHỨNG KHOÁN NHÀ NƯỚC
Ủy ban chứng khoán nhà nước thì chỉ có 1 thôi, coi như là ông chủ của cái chợ đấy đi. Đại khái là vị này sẽ quản lý và giảm sát tất cả những hoạt động diễn ra trong cái chợ đó. Boss đấy. Bạn nào bán hàng rởm hàng fake hay có ý định gian lận gì đó là ông này xử lý ngay.
SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN
Sau ông boss là đến Sở giao dịch chứng khoán hay mọi người vẫn gọi dân dã là Sàn đấy. Vẫn là cái chợ, nhưng trong cái chợ đấy có mấy tòa nhà, để bạn đến đấy và mua bán ấy mà. Mỗi tòa nhà đấy là một sở giao dịch chứng khoán. Ở Việt Nam thì có 3 cái tên bạn cần nhớ thôi. Một là HOSE (Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh), HNX (Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội) và UPCOM (Sàn giao dịch chứng khoán chưa niêm yết). Trong đó thì UPCOM được tổ chức ở trong HNX.
Nếu cần mua bán thì bạn phải mua bán ở 1 trong 3 cái tòa nhà đấy (tất nhiên là có thể làm online được). Tuy nhiên hàng hóa trong mỗi nơi sẽ có những tiêu chuẩn riêng. Loại cao cấp nhất thì hay có ở HOSE, sau đó là HNX và cuối cùng là UPCOM. Chưa cần băn khoăn lắm đâu, tôi vẫn giao dịch ở trên cả 3 sàn chỉ với 1 tài khoản.
CÔNG TY CHỨNG KHOÁN
Tiếp theo chúng ta đến với các gian hàng bên trong, chính là những Công ty chứng khoán. Để thực sự mua bán hàng hóa thì bạn phải đăng ký tài khoản ở 1 trong những công ty này. Kiểu như làm thẻ membership đấy. Bạn chỉ cần vào một gian hàng bất kỳ thôi là mua hàng hóa ở tòa nhà nào cũng được. Có tài khoản rồi thì bạn có thể mua bán, tất nhiên phải trả một chút phí giao dịch cho mấy ông chủ gian hàng. (Xem ông nào thu ít phí nhất ở đây nhé).
CÔNG TY NIÊM YẾT
Tiếp nữa, chúng ta đến chợ để mua bán hàng hóa. Và các công ty niêm yết là những thương hiệu hàng hóa. Tuy nhiên những thương hiệu này không chỉ có mỗi cổ phiếu. Ngoài ra họ còn những dòng sản phẩm như trái phiếu, chứng quyền, chứng chỉ quỹ…
NHÀ ĐẦU TƯ
Cuối cùng là nhà đầu tư, chính là chúng ta. Hình dung một buổi shopping của chúng ta sẽ thế này. Sáng ra bạn đến chợ, vào gian hàng mình đã có thẻ member. Sau đó dạo quanh thị trường một chút và mua một số hàng hóa bạn thích với kỳ vọng sẽ có lợi sau này. Một thời gian sau, nếu muốn bán thì bảo với ông chủ quầy một tiếng. Bạn ký gửi hàng của mình ở đấy, bán xong rồi thì ổng lấy một tí %. Bạn cầm tiền về đi ăn đi chơi hoặc hôm sau lại đi nhập hàng tiếp.
NHỮNG CHỈ SỐ TIÊU BIỂU
Chỉ số là một phương tiện để đánh giá sức mạnh của thị trường. Chỉ số nổi tiếng nhất là là VN Index, đại diện cho tất cả cổ phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Vì vậy, chỉ số VNI có thể phần nào cho thấy tình hình kinh tế chung của Việt Nam. Tuy nhiên không có nghĩa là chỉ số VNI tăng/giảm thì tất cả cổ phiếu trong đó đều có xu hướng tương tự. Vẫn sẽ có những trường hợp một số cổ phiếu đi ngược hướng với thị trường.
Ngoài ra, chúng ta còn có các chỉ số như HNX Index đại diện cho tất cả cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX. UPCOM Index là tất cả cổ phiếu trên sàn UPCOM. Hay một số chỉ số đặc biệt khác được những quỹ đầu tư ETF sử dụng. (Xem thêm Lựa chọn quỹ đầu tư).
TỔNG KẾT
Hết phần 3 ở đây, hy vọng bạn đã hiểu về cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán. Phần 4 sẽ là các loại hàng hóa chúng ta có thể mua bán trong chợ nhé.